Şahmaran efsanesinden ve sembolünün kullanım alanlarından bahsetmeden önce koruyucu hayvan ruhlarının ne demek olduğuna ve bu rehber ruhlara duyulan inancın kökenine göz atmak gerekir.
İnsan ve tabiatın uyumuna özellikle inanılan Şamanizm’e göre her insan, dünyaya koruyucu ve yönlendirici bir hayvan ruhunun rehberliğinde gelir.
Daha geniş bir perspektiften bakacak olursak Şaman inancına göre doğada bulunan her şeyin bir ruhu vardır.
Bu ruhlar yararlı, koruyucu ya da zararlı, tehlikeli olabilirler.
Koruyucu hayvan ruhları çoğunlukla koruyucu bir ata ruhunun rehberliği olarak da görülür.
Bu ruh şamana gerçekleştirmesi gereken görevlerde yardım eder ve şamanın dönüşüm yolculuğunda ona rehberlik eder.
Bu yolculuğu tarotun da hikayesini oluşturan kahramanın yolculuğu olarak yorumlamak mümkündür.
Yeryüzü ve yeraltı arasında gerçekleşen içsel yolculukta jokerin yaşadığı dönüşüme rehberlik eden ve içindeki potansiyeli keşfedip kullanması için yol gösteren büyücü kartı gibi, şamanın yolculuğuna da ona yol gösteren bir hayvan ruhu ve yolculuğunun farklı aşamalarında destek vermek üzere farklı yardımcı hayvan ruhları eşlik eder.
Bu yolculuktaki “dönüşüm” temasını vurgulamak, yılanın bu rehber ruhlar arasında neden bu kadar öne çıktığını anlamak açısından önemli olabilir.
Yılan Sembolü
Yılan bir yandan yeraltında yaşaması ve dolaşmasıyla karanlığın ve kötülüğün, bir yandan yeryüzüne çıkıp deri değiştirmesiyle şifanın ve dönüşümün sembolü olmuştur. Hem yer altında hem yeryüzünde bulunabilen yılanların, karanlıkta da insan için yol gösterici olabileceğine inanılır.
İnsanın kendisiyle yüzleşmesinin zorluğu şeklinde de yorumlanan, görenleri taşa çeviren Medusa’nın saçlarının yılana dönüşmesi, evrenin yaratılışını temsil eden kozmik yumurtanın bir yılan tarafından korunması, sonsuzluğun ve gölgelerimizle bütünleşmenin sembolü olan ouroborosun kendi kuyruğunu ısıran ve daire oluşturan bir yılan şeklinde tasvir edilmesi gibi yılanların sıklıkla karşımıza çıktığı birçok efsane ve mit vardır. Şifa ve hekimlik tanrısı olan Asklepios’un ve tanrıların habercisi olarak da bilinen Hermes’in asalarının yılanlarla çevrili olmasını bu örneklere ekleyebiliriz. Geniş bir coğrafyada birçok farklı hikayeye kaynak olan Şahmaran’a ise özellikle Anadolu mitolojisinde rastlanır.
Şahmaran Efsanesi ve Sembolü
Farsça’da yılanların şahı anlamına gelen Şahmaran, insan başlı bir yılan şeklinde tasvir edilir.
Yerin yedi kat altında yaşar ve yeryüzündeki tüm yılanların ondan türediği rivayet edilir.
Tüm hastalıkların şifa yollarına hakim olduğu ve hatta ölümünden sonra parçalarının kaynatılmasıyla içilen suyun ölümcül hastalıkları iyileştirebileceğine, sağlıklı olan bir insanı ise öldürebileceğine dair hikayeler anlatılır.
Şahmeran’la karşılaşan ilk insanın Lokman Hekim olduğuna dair efsaneler mevcut.
Şahmeran’ın ölmeden önce Lokman Hekim’e ne yapması gerektiğini detaylıca anlattığı ve Şahmeran’ın ölümünden sonra da bitkilerin dile geldiği ve Lokman Hekim’e neye iyi geldiklerini anlattıkları da bu hikayeler arasında.
Bugün Şahmaran’ın Mersin, Tarsus’taki Şahmaran Hamamı’nda öldürüldüğüne inanılıyor.
Hamamın içindeki kırmızıya çalan rengin ise Şahmaran’ın kanından geldiği rivayet ediliyor.
Şahmaran Tılsımı
İsm-i Azam ya da Hatem-i Süleyman olarak da adlandırılan sembolleri içeren tılsımın koruma, bollluk bereket getirme, kısmet açma gibi etkileri olduğuna inanılmaktadır.
Tılsımın üzerinde bulunan semboller, bazı esmalar ve melek isimleriyle eşleştirilmiştir.
Bu esmalar iyiliklere fazlasıyla mükafat veren, her şeyin iç yüzünü bilen, rızkı genişleten, eşsiz, benzersiz gibi anlamlar taşır.
Bu semboller nitelikleri itibariyle bilinç ve bilinçaltında açılımlar ve koruma sağladığı düşünülen, güzellikle ilişkilendirilen, rızıkla ve maddi manevi arınmayla bağdaştırılan Rukyail, Anyail, Sarfiyail gibi meleklerle de eşleştirilir.
Şahmaran’ın şifa ve dönüşüm gibi etkileri tılsımı oluşturan sembollerle bir araya getirilerek hayatın niyet edilen alanlarında şifanın kolaylaşması amaçlanmıştır.